Tüm Evrenin Ortak Dili

Tabii ki müzik! Öncelikle bu dilin nasıl oluştuğunu anlatmak istiyorum. Müziğin içerisindeki ses frekanslarını ve matematiği keşfeden kişinin Pisagor olduğu bilinir. Bir demirci dükkanın önünden geçerken demirci ustasının demiri döverken kullandığı aletlere göre değişik sesler çıkarması, Pisagor’un ilgisini çekmiş ve dükkanı kapattırarak ustaya çeşitli aletler kullandırmış. Çıkan sesleri incelemiş, farklı demirlerin art arda dövülürken bazen uyumlu sesler çıkardığını fark eden bilim adamı, bu seslerin kaynağını araştırdığında uyumun demir uzunluklarından, kalınlık ve inceliklerinden kaynaklandığını fark etmiş ve demir uzunluklarının oranlarını değiştirmiş. 

Demir çubuklar arasında 1/2 gibi bir orantı olması durumunda çubuklar hemen hemen aynı sesleri çıkarmaktaymış. Fakat bir örnekle bunu açıklayacak olursak 53 cm ve 88 cm’lik çubuklar denendiğinde uyumsuz sesler ortaya çıkmaya başlamış. Benzer deneyler, diğer oranlarla da denendiğinde çubukların boylarını her 3/2 katı oranında arttırıldığında farklı sesler çıktığını görmüşler. Müziğin matematikle ne kadar ilişkili olduğunu buradan az çok anlamaktayız aslında. Hatta müzik, Eski Yunan’da matematiğin 4 ana dalından biri olarak kabul görmüştür. Müziğin tarihsel sıralamasına bakacak olursak, ilk önce ritim daha sonra ezgi olarak ortaya çıkmıştır. Ve ritim ancak matematiksel bir ahenk sonucunda oluşabilir. 

Müzik ile matematiğin birbiri ile uyumunun en önemli örneklerinden biri de ‘’armoni’’dir. Armoni, farklı seslerin aynı andaki matematiksel uyumunun birlikteliği ile ortaya çıkmıştır. Pisagor ve onun düşüncesini taşıyanlar sesin, çekilen telin uzunluğuna bağlı olduğunu fark ederek, müzikte armoni ile tam sayılar arasındaki ilişkiyi kurmuşlardır. Bu bilgilerin yanı sıra tabii ki sadece ses frekanslarının bulunmuş olması müziğin dilinin ilerlemesinde yeterli değilmiş, çünkü 9. yüzyılda müzik sadece kulaktan kulağa yayılarak nesilden nesile geçmekte ve bu nedenle değişime uğramakta ve zamanla unutulmaktaydı. Bu yüzdendir ki seslerin isimlendirilmesine ve yazıya dökülmesine ihtiyaç duyulmuştur. 10. yüzyılın ikinci yarısında Arezzolu Guido adında bir İtalyan müzik teorisyeni seslerin frekanslarını kesin olarak belirtmeye başlaması ile 11. yüzyılda portenin ve nota sürelerinin de belirtilmesi ile günümüzde kullanılan nota yazım sistemi oluşmuştur. 

Peki, nota isimleri nereden geldi dersiniz?  Aziz Lohannes’e ait olan “Battista” ilahisinin ilk mısralarının ilk heceleriydi aslında. O dönemlerde Arezzolu Guido manastırda ders vermekteydi ve ilahinin ilk hecelerini kullanarak nota isimlerini oluşturmuştu ilahi şu şekildeydi.

• Ut queant laxis – (sadece senin hizmetçilerin)
• Resonare fibris – (özgürce ilahi söyleyebilir)
• Mira gestorum – (mucizeleri hakkında)
• Famuli tourum – (işlerin hakkında)
• Solve polluti – (günahlarının lekelerini sil)
• Labii reatum – (onların dudaklarından)
• Sancte Johannes – (Aziz John…) 

İlk mısrada yer alan “ut” sesi okunurken uzatılamadığı için “do” olarak değiştirildi. Son mısrada yer alan “si” notası Guido Arezzo’dan sonra dahil edildi.

Nereden nereye… Düşünsenize, biz bu dili ve sistemi dünyanın her yerinde kullanıyoruz. Dilini kültürünü hiç bilmediğimiz bir Japon, Fransız veya bir Alman ile hiç konuşmasak dahi enstrüman çalmayı biliyorsak, şarkı söyleyebiliyorsak, müziği okuyabiliyorsak ortaya bir ürün çıkarabiliyoruz. Tekrar ediyorum hiç konuşmasak bile sadece birlikte bir şeyler çalarak birbirimize yaklaşabilir, aynı duyguları paylaşabilir ve aynı dilde buluşabiliriz yani müziğin alfabesinde. 

Kültürlerimizi harmanlayabilir, Doğu-Batı sentezi müzikler yaratabiliriz ki çokça örneği var. Bu evrensel dilin geçmişini her müzik dinlediğinizde hatırlamanız dileğiyle sanat dolu günleriniz olsun.