Refik Anadol

Merhaba, son yazımızda teknoloji ve günümüz sanatından bahsetmiştik. Bu yazıya bağlı olarak kesinlikle ilginizi çekeceğini düşündüğüm medya sanatlarını yapay zeka ile buluşturan sanatçı Refik ANADOL’dan bahsedeceğim.

REFİK ANADOL, mimariyi ve medya sanatlarını, veri bilimi ve yapay zeka ile buluşturan çalışmalar üretir. Dünyadaki yapay zekâ sanatının başlamasına ve gelişmesine katkı sağlayan sanatçılardan birisidir. Çalışmalarını kurucusu olduğu Refik Anadol Studio altında gerçekleştirir. Kaliforniya Üniversitesi Medya Sanatları Okulunda ziyaretçi araştırmacıdır.

Yükseköğrenimine İstanbul Bilgi Üniversitesi fotoğraf ve video alanında başladı. Görsel İletişim Tasarımı bölümünde çift ana dal yaparak 2009 yılında mezun oldu.  Mezuniyet projesi olarak Türkiye’deki ilk 3D video projeksiyon projesini gerçekleştirdi. Santral İstanbul cephesini yapay zeka ile giydirdiği bu çalışmada, "bir mimari yapının cephesini bir tuvale dönüştürme, ışığı bir materyal olarak kullanma" fikrini hayata geçirdi. Bu çalışmanın videosu yayınlandığında internette çok popüler oldu ve proje kısa zamanda dünyaya mal oldu.

İstanbul Bilgi Üniversitesinden güzel sanatlar yüksek lisans derecesi aldıktan sonra Los Angeles'taki California Üniversitesinde (UCLA) Medya Sanatları programına katılmak üzere Amerika Birleşik Devletleri'ne taşındı ve bu kurumdan ikinci yüksek lisans derecesini aldı. Yeni medya alanındaki deneyimleri UCLA’deki ikinci yüksek lisansı sırasında arttı.

Sanatçı öğrencilik yıllarında görsel-işitsel yerleştirmeleri ve performanslarıyla İstanbul Bienali, Ars Electronica ve Montreal Bienali gibi birçok etkinlikte yer aldı. 12. İstanbul Bienali ile eş zamanlı olarak düzenlenen çalışmasında Mimar Alper Derinboğaz ile birlikte disiplinler arası bir çalışma olan “Aktif Strüktürler: Akustik Formasyon” adlı enstalasyonu gerçekleştirdi. Bu çalışma, İstiklal Caddesi’ndeki Yapı Kredi Kültür Merkezinin cephesine yerleştirilen bir enstalasyondur. Taksim’den başlayarak İstiklal Caddesi boyunca o bölgedeki sesleri belirli günlerde kayıt altına alan sanatçılar, bu kayıtlardan veriler oluşturmuş, topladıkları verileri algoritmalara dönüştürerek görselleştirmiş ve çalışmayı bir medya enstalasyona dönüştürmüşlerdir. Mekân, ışık, görsel-işitsel performans, ses ve mimari arasındaki ilişkiyi anlatan Türkiye'deki ilk proje olarak kabul edilir.

2014 yılında bir ders kapsamında hazırladığı The Aether Project adını taşıyan projesi, Microsoft Araştırma Ödülü'ne değer görüldü ve bu ödülü alan ilk sanat projesi oldu. Proje, bir filarmoni orkestrasının canlı çaldığı müzikle eş zamanlı bir algoritmaya bağlı oluşan sinematik bir deneyimi içeriyordu. Çalışma Walt Disney Konser Salonunda Los angeles Filarmoni Orkestrası'nın katılımıyla hayata geçirildi.

2015 yılında stüdyosunu kuran Anadol, "Bir bilgisayarın yapay zekâsı bir mekânı yaratmaya çalışıyor olsaydı nereden başlardı?" sorusunda yola çıkarak gerçekleştirdiği Sonsuzluk Odası adlı geçici yerleştirmesini 2015 yılında Zorlu Performans Sanatları Merkezinde sergiledi. Sonsuzluk Odası projesi daha sonra Austin, Teksas'taki SXSW'de arka arkaya sergilendi.

Refik Anadol, 2016 yılında Google Sanatçılar ve Makine Zekası adlı programda yer aldı ve yapay zekayı bir sanat aracı olarak kullanmaya başladı. 2017'de İstanbul'da SALT Araştırma arşiv koleksiyonlarındaki 1 milyon 700 binden fazla belgeyi, yapay zeka ve makine öğrenimi algoritmalarıyla ortak özelliklerine göre gruplandıran sanatçı, bu gruplandırmaları görselleştirerek Arşiv Rüyası adlı bir medya enstelasyonuna dönüştürdü.

Anadol, 2021 yılında İstanbul'daki Pilevneli Galeride "Makine Anıları: Mekan" adlı sergiyi açtı.[Bu sergide, NASA Jet İtki Laboratuvarı'nın uzaya gönderilen teleskoplardan elde ettiği iki milyon veriyi uzaydaki ses kayıtları ve klasik müzikle harmanlayarak oluşturduğu dinamik tablo ve veri heykelleri sergilemiş, ayrıca seyircilerin de içerisine fiziksel olarak dahil olabileceği on beş dakikalık bir yapay zekâ sineması yaratmıştır. Sanatçı, 2021'de Venedik Mimarlık Bienali'ne katılmak üzere seçilmiştir. "Alkazar Rüyası" adlı interaktif enstalasyonu 2021'de Beyoğlu'ndaki eski Alkazar Sinemasında ziyarete açıldı. Bu çalışmada 100’den fazla eski Yeşilçam filmini ve bu filmlere ait kayıtları, güncel yapay zekâ teknolojileriyle işlemiştir.

1985 İstanbul doğumlu, medya alanında medya sanatları tasarımcısı olan Refik Anadol’un Ödülleri:

Anadol, Microsoft Research'ün En İyi Vizyon Ödülü

Alman Tasarım Ödülü

UCLA Sanat Mimarisi Moss Ödülü

2014 Kaliforniya Üniversitesi Sanat Araştırma Enstitüsü Ödülü

2016 SEGD Küresel Tasarım Ödülleri, Onur Ödülü

Google - Sanat ve Makine Zekası Sanatçısı.