Günümüz Helikopter Ebeveynleri

Anne babanın çocuğa karşı tutum ve davranışları çocuğun kişiliğini biçimlendiren ve gelişimini etkileyen faktörlerin başında gelir. 1969 yılında Psikoterapist Haim Ginott’un ortaya attığı bir kavram olan “Helikopter Ebeveyn”; küçük bir çocuk danışanının annesini bu şekilde tanımlaması sonucu ortaya çıkmıştır.

Çocuklarının etrafında pervane olan, çocuklarının herhangi bir şeyi eksik yapma ihtimalinden dolayı ihtiyaç duyabileceği tüm olanakları fazlasıyla sağlayan, çocuğunun yapabileceği şeyleri de onun adına yapan, başarı odaklı çocuk yetiştirmek isteyen, çocuğunun her anına/alanına, mahremiyetine saygı duymadan nüfuz etmesini çocuğuyla aşırı ilgili, mükemmel anne-baba olmak zanneden, çocuğunun duygularını bile kontrol etmeye çalışan, aşırı kontrolcü, aşırı yönlendirici ebeveynler ve onların çocukları…

Helikopter ebeveynlerin çocuklarına baktığınızda küçük yaşlardan itibaren çocuklarına verilen mesajlardaki alt metin şudur: “Üstünlük hissi.” Bu durum, çocuğun girdiği her ortamda, ebeveynlerinin takındığı tutum ve davranışların benzerlerini herkesten beklemelerine neden olacaktır. Her olumsuzluğu, her engeli önlerinden kaldırmaya alışmış anne-babalara sahip çocuklar, sosyal yaşamlarında da çevrelerinden aynı ilgiyi bekleyeceklerdir. Anne-babaların çocukları için hep en iyiyi yapma/hazırlama düşüncesi, çocuklarının analiz yapabilme, yorumlayabilme, sonuç çıkarabilme becerisinin gelişimine engel olmaktadır.

Çocuk, denemeli, hata yapmalı, yeniden denemeli ve yeniden hata yapmalı. Yani deneme-yanılma yöntemi ile öğrenmelidir. Elbette bu süreçte ebeveynler, tecrübelerini çocuklarına aktaracaklar, ancak süreç içerisinde çocuklarımızın kendilerini geliştirip ilerlemelerini istiyorsak onlara yol gösterirken amacımız yaşamın nasihatini vermek olmamalı, onlar ilerlerken onları gözlemlemek, ilerlemeleri gereken yolda onların yerine yürümemek gerektiğini fark etmek olmalıdır.

Nasıl ki mutluluk normal karşılanmakta ise, özünde, mutsuzlukların da normal birer duygu olduğunu kabul etmek gerekiyor. Çocuklarınızın yaşadığı ve onları mutsuz eden durumları, olgunlukla ve soğukkanlı bir yaklaşımla karşılamanız gerekli olan sağlıklı anne-baba yaklaşımıdır. “O kadar kolay değil” dediğinizi duyar gibiyim. Bir bireyin, çocuğunun yaşamındaki olaylar ve durumlar karşısında kaygı duyması gayet doğaldır, fakat aynı bireyin çocuğunun yaşamındaki problemleri çözebilmesi ve kaygısını kontrol altına alabilmesi için önce kendi içindeki kaygıları çözmesi gerekir. Bunu yapamıyorsanız yardım alma noktasında çekimser kalmamalısınız.

Çocuk, anne babasını gözlemler, onları model alır ve taklit eder. Anne baba tutumları, anne babanın çocukları ile iletişim kurarken gösterdikleri değerler, düşünceler ve davranışlardır. “Aşırı koruyucu tutuma sahip anne-babalar,  çocuğun davranışlarına, ilişkilerine dair konularda çocuk adına karar verir. Böylece, bağımsız davranmasını ve kendine güven duymasını engellemektedirler.  Bu tutum ile yetişen çocuklar, başkalarına bağımlı, dıştan denetime ihtiyaç duyan bireyler olurlar.” Bunun karşısında, kendi yeteneğini keşfetmiş birey, yeteneği sayesinde kendini daha da rahat ifade edebilir. Ancak unutulmamalıdır ki bir çocuğun yeteneğini fark etmesi zaman alır. Helikopter ebeveynlerin yaptığı en büyük hatalardan biri de çocuklarını bir sürü kursa yönlendirmektir. “Çocuğum hem yüzme kursuna gitsin, hem bir müzik aleti çalsın hem de çok güzel resim yapsın” diye bir şey yok. Çocuk sürekli her konuda ailesine kendini kanıtlama çabasına girecek, her dalda başarılı olması da çok zor olacağı için bu sefer başarısızlık hissine kapılıp hayal kırıklığı yaşayacak ve öz güveni eksilecek. Burada bizlere düşen görev, çocuklarımızı hayatın doğal akışında gözlemlemek.

Bizler çocukları gözlemlerken çoğu zaman farkında olmasak da onlar da bizleri gözlemlemekteler. Çocuğun gözleminde, anne-baba olarak tutumlarınız ve davranışlarınız “ bir ” olmalıdır. Ancak ne yazık ki anne ve baba zaman zaman farklı tutum ve davranışlarda bulunabilmektedirler. Bu durumda çocuklar daha katı, kuralcı, otoriter ebeveyn ile daha esnek davranışlar sergileyen ebeveyn arasında istekleri söz konusu olduğunda seçim yapabilmektedir. Bu tür durumların yaşanmaması ve çocuğun ebeveyn ayrımına girmemesi için siz anne ve babaların ortak tutum içerisinde olması son derece önemlidir.

Seda Keskingöz - Rehber Öğretmeni